Türkiye’deki Yasal Çerçeve

Türkiye’de çalışma hakkı Anayasa ve kanunlarla güvence altına alınmıştır ve herkes bu hakka sahiptir. Türkiye’de ikamet eden ve yasal olarak Türkiye’de kalma hakkı bulunan yabancılar da çalışma hakkına sahiptir. Ancak Türkiye’de çalışmak için çalışma izni alınması zorunludur.

Çalışma izni ve iş izni başvurusu yapma hakkı

Türkiye’de çalışmaya başlamadan önce çalışma izni alınması gereklidir. Ancak mülteciler veya iştirak koruma lehdarları statü tanındıktan sonra bağımsız çalışabilir veya istihdam edilebilir.

Çalışma izni Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından verilmektedir. Başvuru yurt içi ve yurt dışı olmak üzere iki şekilde yapılabilir. Gerek yurt içi gerekse yurt dışı başvurular bir işyeri veya işletme üzerinden yapılmaktadır.

Ülkemizde ikamet eden yabancılar, en az 6 ay geçerli ikamet izinleri varsa, başvuru tarihinden altı ay sonra uluslararası koruma başvurusunda bulunanlar ve kimliklerinin düzenlenmesinden altı ay sonra geçici korumadan yararlanan mülteci veya yabancılar çalışma izni başvurusu yapmaya hak kazanabilirler. Süre şartının yerine getirilmesi halinde, iş yeri veya işletme, online sistem üzerinden yabancı adına başvuruda bulunabilecektir.

Geçici korumadan yararlanan ve sadece mevsimlik tarım ve hayvancılıkla uğraşan yabancılar, bulundukları ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne doğrudan ve şahsen başvuruda bulunabilirler.

Çalışma iznine dair önemli bilgiler

Türkiye’de uluslararası koruma başvuru sahipleri veya şartlı mülteci statüsü sahipleri sadece ikamet ettikleri ilde çalışabilirler. Başka bir ilde çalışmak istiyorlarsa bulundukları ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden izin almaları gerekmektedir.

Geçici korumadan yararlanan yabancının ikamet ettiği il dışında bir ilde çalışmak istemesi halinde bulunduğu ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden izin alması gerekmektedir.

Çalışma izni olan yabancıların geçici korumaları sona erdiği takdirde başka bir işleme gerek kalmaksızın çalışma izni de sona erer.

Çalışma izni yenileme başvurusu yaptığınızda, mevcut çalışma izninizin bitiminden itibaren 45 güne kadar aynı işyeri ve işte çalışabilirsiniz.

Çalışma izni olmayan yabancıları çalıştıran işverenlere idari para cezası verilir ve her yabancı için ayrı ayrı para cezası verilir.

Çalışma hayatında hem işverenin hem de çalışanın hak ve sorumlulukları vardır. Çalışma izni alarak bir işverenin yanında çalışan yabancı, Türk vatandaşı ile aynı haklara sahiptir.

Türkiye İş kurumu (İŞKUR)

İŞKUR, iş arayanların iş bulma ve iş ile ilgili eğitim gibi konularda işlemlerini yürüten resmi kurumdur. Türk vatandaşlarının yanı sıra yabancılar da İŞKUR sistemine dahil edilebilir. Yabancı kimlik numaranız varsa, bulunduğunuz ildeki İŞKUR web sitesi veya İl Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü üzerinden kayıt yaptırarak İŞKUR’un sunduğu hizmetlerden yararlanabilirsiniz. Ülkemizde geçici koruma altında kalıyorsanız, İŞKUR tarafından düzenlenen kurs ve programlara katılabilir ve bu kapsamda mesleki eğitim ve işbaşı eğitimi alabilirsiniz. Daha detaylı bilgi için 444 75 87 veya ALO 170 bilgi hattını arayabilir veya www. iskur.gov.tr web sitesini ziyaret edebilirsiniz.

Türk İş Kurumu tarafından organize edilen eğitim kursları

Mesleki eğitim kursları: İşsizlerin niteliklerini artırmak ve iş bulmalarını sağlamak amacıyla verilen kurslardır.

İşbaşı eğitim kursları: İşsizlerin mesleki deneyim kazanmaları, deneyim kazanmaları ve uygulamada kendilerini geliştirmeleri için verilen kurslardır. Kursa katılan kişiler bir işveren ile iş başında eğitim alırlar. İşvereni kendileri bulabilir veya İŞKUR’dan işveren bulma talebinde bulunabilirler.

Girişimcilik eğitim programları: Bu program kayıtlı bireylerin kendi işlerini kurmalarına ve geliştirmelerine yardımcı olmak için uygulanmaktadır.

Türkiye’de işe başlama

50 binden fazla yabancı şirketin bulunduğu ve 12 milyar doların üzerinde doğrudan yatırımın yapıldığı ülkemizde, yabancılar da Türk vatandaşları ile aynı şartlar ve haklar ile yatırım yapabilmektedir.

Türkiye’de kurulu bir şirkete sermaye katkısı yaparak yatırım yapabilir ve kendi işinizi kurmanız da mümkündür.

Yabancı uyruklu kişi isterse şahıs şirketi kurup küçük işletme sahibi olarak iş kurabilir veya tek kişi olarak tüzel kişilik olarak şirket kurabilir ve faaliyet konusuna göre şirket kuruluş işlemlerini sonuçlandırabilir.

“Türkiye’de en az 500.000 Amerikan Doları tutarında sabit sermaye yatırımı yaparsanız ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bu yatırımı onaylamasını sağlarsanız Türk vatandaşlığı almaya hak kazanabilirsiniz.”

“Türkiye’de çalışma izni olmadan çalışırsanız idari para cezasına çarptırılırsınız, kanunun işçiye sağladığı hak ve korumalardan yararlanamazsınız.”

Girişimcilik

Son yıllarda girişimciliğe verilen değer artmış ve Türkiye’de yabancı girişimcileri desteklemek için çok sayıda kurum ve kuruluş kurulmuştur. Bu kuruluşlardan bazıları şunlardır:

İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV),
Kadın Emeğini Destekleme Vakfı (KEDV),
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme Teşkilatı (KOSGEB),
Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB),
Türkiye Sınai Kalkınma Vakfı (TTGV),
Kredi Garanti Fonu (KGF),
Mesleki Eğitimi ve Küçük Sanayii Geliştirme Vakfı (MEKSA),
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)

Aynı zamanda yabancı girişimciler aşağıdaki Avrupa Birliği Hibe Fonlarından yararlanarak kendi atılımlarını gerçekleştirebilirler:

Erasmus+ Programı,
Horizon 2020 Programı,
Girişimler ve KOBİLER’in rekabetine dair program (COSME),
Yaratıcı Avrupa Programı,
Fiscalis 2020 Programı,
Gümrük 2020 Programı.

Ayrıca yabancılar TÜBİTAK’ın farklı girişimcilik çabalarını desteklemek için yürüttüğü şu programlara da başvurabilirler:

1512 Tekno-Gİrişimcilik Sermaye Destek Programı (BiGG),
1501 TÜBİTAK Sektörel AR-GE projeleri atama programı,
1503 Proje pazarları sunum programı,
1507 TÜBİTAK KOBI RDI verme programı,
1601 İnovasyon ve girişimcilik destek programı için kapasite oluşturma,
1514 Girişim sermayesi destek programı (GİSDEP)
Ticaret Bakanlığı Yatırım Teşvik Programı
Ticaret Bakanlığı, sadece Türk vatandaşlarına değil, Türkiye’de yatırım yapmak isteyen herkese destek sağlamaktadır. Türkiye’de yurt dışında yatırım yapan gerçek kişiler, sermaye şirketleri, kooperatifler, ortaklıklar, dernek ve vakıflar ve Türkiye’deki yabancı şirketlerin şubeleri kapsamında verilen yardımlara başvurabilirler. Yatırım Teşvik Programı.Yabancı gerçek ve tüzel kişiler tarafından Türkiye’de kurulan şirketler, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’na göre Türk şirketi statüsüne sahip olduklarından, teşvik koşullarından eşit koşullarda yararlanma hakkına sahiptirler.
Çalışma izni ve girişimcilik ile ilgili kurum ve kuruluşlar:
Aile, Çalışma ve Sosyal Yardım Bakanlığı (https://www.ailevecalisma.gov.tr/)
Ticaret Bakanlığı (https://ticaret.gov.tr/)
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (https://www.goc.gov.tr/)
Sivil Başvuru ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü (https://www.nvi.gov.tr/)
Türkiye Ulusal Kurumu (https://www.ua.gov.tr/)
TÜBİTAK [Türkiye Araştırma ve Teknolojik Araştırma Kurulu] (https://www.tubitak.gov.tr/)
İŞKUR [Türkiye İş Kurumu](https://www.iskur.gov.tr/)